خلاصه کردن مطاب درس های عمومی که حجم زیادی هم دارند یکی از گام های مثبتی است که با استفاده از آن می توانید هم مراحل مرور و جمع‌بندی را سرعت بخشید و هم از زمانی که دارید استفاده بهتر و مناسب تری انجام دهید.

در درس‌های عمومی یا به عبارت بهتر موضوعات خواندنی مثل دین و زندگی، تاریخ ادبیات، زیست شناسی، بخش هایی از شیمی و عموم درس های اختصاصی گروه علوم انسانی ممکن است که از تک تک کلمات و جملات هر درس، طراحی پرسش  انجام شود. بنابراین در این درس ها برجسته سازی کلمات، جملات و عبارات با استفاده از ابزارهایی نظیر ماژیک فسفری بهترین گزینه است. اما می‌توانید از ساختار درختی و تعیین عناوین اصلی و فرعی متن کتاب هم بهره‌مند شوید تا از آن ها برای یادگیری و به خاطر سپاری سایر مطالب جزیی تر استفاده نمایید. حتی این گونه شاخه بندی ها هم می‌تواند در حاشیه ی صفحات کتاب درسی انجام شود.

 

روش های مختلف خلاصه نویسی:

خلاصه نویسی شامل فنون مختلف یادداشت برداری، حاشیه نویسی، دسته بندی، خط‌کشی زیر جملات و علامت گذاری است. مواردی مثل حاشیه نویسی و خط کشی زیر جملات ودسته بندی، در دروس خواندنی به دلیل ماهیتی که دارند بیش تر کاربرد دارد.

 

حاشیه نویسی:

هر مطلبی که نوشته می شود با هدف انتقال مطالب جدید و مهم به مخاطب است و برای انتقال مطلوب و ماندگار نوشته ها، شرح و بسط و مثال و داستان هایی به مطلب جدید و اصلی اضافه می شود. به عنوان مثال ساختار یک پاراگراف برای توضیح یک جمله کلیدی است که به طور معمول اولین یا آخرین جمله آن پاراگراف را تشکیل می دهد.دومین قدم در راه خلاصه نویسی این است که کلیدی ترین جمله هر پاراگراف را استخراج کنید به زبان خودتان در حاشیه ی کتاب یا جزوه یادداشت کنید. در پایان هر پاراگراف از خودتان بپرسید « این پاراگراف قصد داشت چه مطلبی را به من بیاموزد؟» و آن را در یک جمله و با زبان خودتان بیان کنید و یادداشت نمایید به علاوه می توانید پرسش، انتقاد و یا هر مطلب دیگری را که مربوط به همان موضوع باشد و در جای دیگری خوانده اید حاشیه نویسی کنید این فرآیند به تمرکز فکر، دقت، حفظ و یادگیری بهتر کمک میکند.

 

دسته بندی:

یکی دیگر روش های مهم خلاصه نویسی دسته بندی است. این روش برای مباحثی که شامل دسته ها و طبقه بندی های مختلف هستند بسیار مفید است. طالب مختلفی را که بتوان در یک دسته قرار داد یک جا و در کنار هم بنویسید و دسته بندی کنید. وقتی شاعران را برحسب قرن در کنار هم می نویسید؛ آن‌ها را دسته بندی کرده اید یا وقتی پرندگان مهم را در کنار هم نام می برید؛ آن‌ها را دسته‌بندی کرده‌اید.

 

علامت گذازی و خط کشی زیر جملات:

بهترین فن مطالعه، درگیر شدن با مطلب یا مطالعه ی فعال است و علامت گذاری سریع ترین روش برای مطالعه فعال به شمار می رود و البته نکات مهم را نیز مشخص می کند. زمانی که مطلبی را مطالعه کنید:

الف) هرگاه برایتان پرسش باقی می ماند و مطلب را کامل متوجه نمی شوید در کنار همان مطلب از علامت پرسش (؟) استفاده نمائید.

ب) وقتی مطالب قابلیت طرح پرسش دارند و نکات مهمی مطرح شده است از علامت تعجب یا خطر (!) استفاده کنید.

ج) با استفاده از علامت ضربدر یا ستاره (*) پاراگراف های مهم را علامت گذاری نمایید.

د) دور کلمات مهم و عبارات کلیدی خط بکشید.

هنگام مطالعه استفاده از علامت گذاری سر آغاز خوبی برای مطالعه ی دقیق و فعال است. فراموش نکنید که این علامت گذاری ها را با مداد انجام دهید که هرگاه به اشتباهی برخورد کردید بتوانید آن را اصلاح نمایید. از شلوغ کاری نپرهیزید و در استفاده از علامت ها و انتخاب جملاتی که خط کشی می‌شوند زیاده روی نکنید چرا که در مطالعه های آتی حوصله تان سر می‌رود.

 

سخن آخر:

• مطالب درسی را به نیت خلاصه‌نویسی گلچین نکنید. ممکن است از هر نکته و کلمه ای که جا انداخته‌اید طرح پرسش صورت بگیرد.

• باید خلاصه طوری نوشته شود که حتی با دیدن آن در حجم کم (هنگام مرور) بتوانید سایر نکات فرعی را به هم به یاد آورید.

• خلاصه ها هارا به زبان خودتان بنویسید و کامل کنید. این کار ماندگاری مطلب را بالاتر خواهد برد.

• حتما از خلاصه های خود برای مرور شب و روز قبل از آزمون های آزمایشی استفاده کنید. وقتی این مرور ها را درکنار نتایج آزمون بگذارید؛ می‌توانید کیفیت خلاصه هایتان را ارزیابی کنید و درصورت لزوم آنها را اصلاح نمایید.